Het aankomende PFAS-verbod

6 minuten01/31.2024

Er zijn onderwerpen in het beheer van gevaarlijke chemicaliën waar de meeste mensen letterlijk geen contact mee hebben. Als het gaat om de bescherming van werknemers tegen stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid, denken we vaak aan oplosmiddelen zoals toluol of xyleen, die worden gebruikt bij het verven van voertuigen, of calciumoxide dat vrijkomt bij de productie van cement. Er is echter ook een groep chemische stoffen die wijdverspreid is in ons dagelijks leven - PFAS. Iedereen die ooit koffie heeft gedronken uit een wegwerpbeker of eten heeft bereid in een pan met antiaanbaklaag, is waarschijnlijk in contact gekomen met PFAS.

PFAS komen voor is zeer veel producten, wat een groot probleem vormt voor productiebedrijven nu de Europese Unie een uitgebreide beperkingvan het gebruik ervan voorstelt.

In dit artikel leest u alles wat u moet weten over PFAS, de REACH-verordening en het aankomende verbod. Bovenal laten we u zien hoe u tijdig en effectief op deze veranderingen kunt reageren.

Wat zijn PFAS?

Het acroniem PFAS staat voor Per- en Polyfluor alkyl stoffen en verwijst naar een groep van meer dan 10.000 chemicaliën die in talloze consumentenproducten te vinden zijn. Bijvoorbeeld in shampoo, regenkleding, muurverf, bakpapier, koffiekopjes of zelfs op koekenpannen. Dit komt omdat PFAS water-, vet- en vuilafstotend zijn en overtuigen met chemische en thermische stabiliteit. Deze gunstige eigenschappen maken ze populair bij verschillende industrieën en productiebedrijven. De kunststof Polytetrafluoroethyleen (PTFE) valt ook onder de groep PFAS en is beter bekend onder een andere naam: Teflon.

Wat zijn de gevaren van PFAS?

PFAS hebben ook een keerzijde: Van bepaalde PFAS is vastgesteld dat ze schadelijke effecten hebben op de gezondheid en het milieu. PFAS met een lange keten zijn bovendien nauwelijks afbreekbaar en blijven langere tijd aanwezig. Daarom worden ze ook wel "voor altijd chemische stoffen" genoemd. Het is mogelijk dat ze via voedsel en drinkwater in het menselijk lichaam terechtkomen, waar ze bij hoge concentraties schadelijke effecten kunnen hebben. Daarom is het gebruik van sommige stoffen die tot de PFAS behoren wettelijk beperkt of volledig verboden in de REACH-verordening - dit omvat bijvoorbeeld perfluoroctaansulfonaat, C8 (PFOS), en perfluoroctaanzuur (PFOA).

REACH en PFAS

REACH staat voor Registratie, Evaluatie, Autorisatie en Beperking van Chemicaliën. Deze Europese regelgeving is op 1 juli 2007 in werking getreden en wordt sindsdien voortdurend herzien. Ze stelt specifieke eisen aan bedrijven die chemicaliën produceren, gebruiken of op de markt brengen.

De REACH-verordening biedt specifieke richtlijnen voor bepaalde PFAS en vormt dus een essentiële referentie voor beheerders en officieren van gevaarlijke chemicaliën. Wijzigingen en nieuwe bepalingen binnen de REACH-verordening worden gecommuniceerd door het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA). Om constante wettelijke naleving te waarborgen, is het raadzaam om regelmatig updates te halen uit de officiële ECHA-homepage: echa.europa.eu/home.

Naast de eerder genoemde PFOS en PFOA gelden sinds 2023 uitgebreide beperkingen op de productie, het gebruik en de marketing van perfluorcarbonzuren met 9 tot 14 koolstofatomen (C9-C14-PFCA). Dit omvat ook hun zouten en voorloperverbindingen die kunnen worden omgezet in deze perfluorcarbonzuren.

REACH Bijlage XVII

REACH Bijlage XVII lijst stoffen op waarvan de productie, het gebruik en de marketing ofwel beperkt is of volledig verboden vanwege onaanvaardbare risico's voor de volksgezondheid of het milieu. Het bevat bijvoorbeeld perfluoroctaanzuur (PFOA) dat in de PFOS-categorie valt, inclusief de zouten en voorloperverbindingen.

REACH Kandidatenlijst

Artikel 57 van de REACH-verordeningen specificeert de criteria voor zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) opgenomen in de Kandidatenlijst. Dit zijn stoffen met eigenschappen die zorgen baren. Dit omvat stoffen die een carcinogeen, mutageen of reprotoxisch risico vormen. Bij opname in de Kandidatenlijst kunnen deze stoffen vervolgens worden opgenomen in Bijlage XIV van de REACH-verordening.

REACH Bijlage XIV (pagina 42)

Deze bijlage bevat stoffen waarvoor autorisatie is vereist. Items op deze lijst mogen niet in de EU worden gebruikt. Uitzonderingen: wanneer er geen alternatieve stoffen beschikbaar zijn, of er zijn sociaaleconomische redenen voor het gebruik, hebben bedrijven de mogelijkheid om een autorisatie aan te vragen.

Verdere Europese en internationale PFAS-regelgeving

POP-verordening

Naast de REACH-verordening, die het gebruik van PFAS op EU-niveau regelt, is het ook de moeite waard om te kijken naar de zogenaamde POP-verordening (Persistent Organic Pollutants) van de EU. Deze verordening regelt persistente organische verontreinigende stoffen, die op hun beurt worden beheerd door de wereldwijd geldende verbodslijst van het Verdrag van Stockholm. Bepaalde PFAS worden tot deze verontreinigende stoffen gerekend en vallen daarom ook onder de POP-verordening.

Goed om te weten

Zodra een chemische stof of een groep chemische stoffen wordt opgenomen in de POP-verordening van de EU, worden de overeenkomstige beperkingsvermeldingen in de REACH-verordening geschrapt. Dit proces is bedoeld om parallelle regelgeving te voorkomen.

EU Chips Act

Het Europees Parlement heeft wetgeving aangenomen met de bedoeling om de halfgeleiderproductie in de hele Europese Unie te stimuleren, ook wel de EU Chips Act genoemd. De European Semiconductor Industry Association (ESIA), echter, heeft haar zorgen geuit over de mogelijke impact op innovatie door uitgebreide PFAS-beperkingen. De wetgeving heeft als doel om kwetsbaarheden in de toeleveringsketen, die door de pandemie zijn blootgesteld, aan te pakken en mogelijke tekorten aan halfgeleiders te voorkomen. Er is €3,3 miljard toegekend voor onderzoek en innovatie.

U.S. Safer Products for Washington program

De staat Washington evalueert mogelijke mandaten voor PFAS-bekendmaking voor verschillende productcategorieën onder het 'Safer Products for Washington' programma. Deze stap weerspiegelt de voortdurende inspanningen van de staat om veiligere vervangers te identificeren voor talrijke prioriteitsproducten die PFAS bevatten, zoals gestipuleerd in een wet die in 2022 is aangenomen. De wet heeft als doel de preventie van vervuiling die verband houdt met PFAS te versnellen.

Amerikaans Milieubeschermingsagentschap (EPA)

Het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) heeft een nieuw handhavingsinitiatief aangekondigd dat zowel fabrikanten als gebruikers van PFAS verantwoordelijk houdt voor vervuiling. Dit initiatief voor handhaving en naleving zal worden geïmplementeerd voor de fiscale jaren 2024-2027.

Het initiatief is gericht op het handhaven van verwachte vermeldingen van gevaarlijke stoffen, specifiek voor PFOA en PFOS, onder de Comprehensive Environmental Response, Compensation and Liability Act (CERCLA). Dit zou fabrikanten en gebruikers van deze chemicaliën verplichten om kostbare saneringen te financieren die verband houden met PFAS-vervuiling.

Canada Prohibition of Certain Toxic Substances Regulations

De Canadese overheid heeft aangegeven dat vaste plannen om strengere regels op te leggen aan long-chain PFASs en een paar vlamvertragers niet afgerond zullen worden tot de zomer van 2024 op zijn vroegst. Deze informatie werd meegedeeld in een kennisgeving aan de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Environment and Climate Change Canada (ECCC) en Health Canada hadden in mei 2022 aanvankelijk voorgesteld om de 'Prohibition of Certain Toxic Substances Regulations' van het land bij te werken. Ze hadden gehoopt deze wijzigingen tegen het einde van datzelfde jaar te finaliseren.

Alomvattende PFAS-verbod door de REACH-verordening?

Een EU-breed verbod op PFAS is al enige tijd in discussie. Dit houdt ook een overeenkomstige herziening van de REACH-verordening in. Een voorstel hiertoe werd op 23 februari 2023 ingediend bij het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) door Duitsland, Zweden, Noorwegen, Denemarken en Nederland.

Welke PFAS worden getroffen?

Het beperkingsvoorstel richt zich op alle stoffen en mengsels die ten minste één volledig gefluoreerde methylgroep (-CF3) of methyleengroep (-CF2-) bevatten, zonder verdere H-, Cl-, Br- of I-atomen.

Welke limietwaarden worden voorgesteld?

Het voorstel beveelt specifieke limietwaarden aan voor deze stoffen:

• ≥ 25 ppb voor PFAS die bepaald kunnen worden door gerichte analyse (behalve voor polymeren)
• ≥ 50 ppb als geen gerichte analyse mogelijk is (bijvoorbeeld in het geval van polymeren)
• ≥ 250 ppb als een somparameter van alle bestaande PFAS

Wanneer zal het PFAS-verbod worden geïmplementeerd? 

Het raadplegingsproces voor het beperkingsvoorstel eindigde in september 2023. Echter, de EU Commissie heeft een definitieve beslissing continu uitgesteld. De bindende implementatie van een alomvattendePFAS-beperking wordt daarom niet verwacht vóór 2026.

Welke overgangsperiodes zullen er zijn?

Als een alomvattende beperking van PFAS verplicht wordt als onderdeel van de herziening van de REACH-verordening, zullen bedrijven dienovereenkomstig moeten reageren. Ze moeten voldoen aan de gegeven waarden, zoeken naar mogelijke vervangingen en passende maatregelen implementeren. Overgangsperioden van 18 maanden tot 12 jaar worden besproken in het kader van het PFAS-beperkingvoorstel. Het wordt echter verwacht dat de meerderheid van PFAS 18 maanden na het van kracht worden van de herziening van de REACH-regulering verbannen zal zijn.

Hoe kunnen bedrijven nu handelen en hun voorsprong behouden?

Bedrijven moeten bekend zijn met de eisen van de REACH-verordening met betrekking tot PFAS en overeenkomstige evaluaties uitvoeren. Maar hoe kan dit worden gerealiseerd met 10.000 stoffen? Een haalbare benadering in de PFAS-evaluatie is om zich te concentreren op 13 verbindingen waarvoor onbeduidende drempelwaarden of gezondheidsadviesniveaus (HAL) zijn gedefinieerd. Voor deze stoffen is er ook de mogelijkheid om een analyse uit te voeren volgens DIN-normen.

Conclusie

Hoewel er talloze regelgevingskaders bestaan, zoals de POP- en REACH-verordeningen, vormt de omgang met PFAS een uitdaging voor beheerders en managers van gevaarlijke stoffen. Alleen al vanwege de grote hoeveelheid van meer dan 10.000 stoffen is het nauwelijks haalbaar om alle stoffen te beoordelen. Daarom wordt aanbevolen om de beoordeling in eerste instantie te richten op 13 verbindingen waarvoor duidelijke drempelwaarden of gezondheidskundige adviesniveaus (HAL) bestaan. Of een alomvattende beperking van PFAS in de REACH-verordening zal worden opgenomen, is momenteel niet duidelijk. Er is wel een voorstel tot herziening ingediend, maar de EU heeft nog geen definitieve beslissing genomen. Deskundigen gaan er momenteel van uit dat een algeheel verbod op PFAS in de REACH-verordening in 2026 van kracht zou kunnen worden. De overgangsperioden zullen dan waarschijnlijk variëren van 18 maanden tot 12 jaar.