Veiligheidscultuur: de roadmap naar een succesvol gezondheids- en veiligheidsbeheer op het werk

6 minuten03.02.2023

"Veiligheidscultuur" - wat betekent deze nogal abstracte term precies? Hoe ziet de beoordeling van de veiligheidscultuur eruit? En hoe kunnen bedrijven werken aan een positieve veiligheidscultuur? In dit artikel komen de belangrijkste feiten over veiligheidscultuur aan bod en worden u tips, een selectie van artikelen, whitepapers en webinars aangeboden om uw kennis te vergroten. Klik op een van de 7 feiten hieronder om direct naar het onderwerp te gaan:

Feit #1: Elk bedrijf heeft een veiligheidscultuur

Feit #2: Een positieve veiligheidscultuur wordt stap voor stap ontwikkeld

Feit #3: Managers spelen een cruciale rol

Feit #4: Mensen erbij betrekken is het uiteindelijke doel

Feit #5: Less is more: Een positieve veiligheidscultuur berust op gestroomlijnde processen

Feit #6: Zonder doelstellingen is er geen meetbaar succes.

Feit #7: Wat zijn de voordelen van een positieve veiligheidscultuur?

Definitie: Wat is een veiligheidscultuur?

De veiligheidscultuur van uw bedrijf, ook wel bekend als gezondheids- en veiligheidscultuur, is de som van houdingen, overtuigingen, percepties, opvattingen en waarden van medewerkers met betrekking tot elk aspect van gezondheid en veiligheid op het werk. Het bepaalt de prioriteit die aan veiligheid en gezondheid op het werk wordt toegekend en hoe werknemers veiligheid in hun dagelijkse werk zien en in praktijk brengen. Hoe positiever de veiligheidscultuur van een bedrijf, des te meer de medewerkers proactief zullen denken en veilig gedrag zullen vertonen.

Feit #1: Elk bedrijf heeft een veiligheidscultuur

De vraag of uw bedrijf een veiligheidscultuur heeft is niet doorslaggevend - want de veiligheidscultuur wordt gekenmerkt door alles wat er gebeurt (of niet gebeurt) met betrekking tot gezondheid en veiligheid op het werk. Met andere woorden, elk bedrijf heeft een soort veiligheidscultuur. Deze kan negatief zijn, d.w.z. rudimentair, lijden onder een gebrek aan verantwoordelijkheid van het management of aangetast zijn door onwetendheid onder het personeel.

Alleen met een positieve veiligheidscultuur kan uw bedrijf vooruitgang boeken. Deze zal uw werknemers beschermen, ervoor zorgen dat veiligheidsspecialisten en managers kunnen handelen en ook de motivatie verhogen. Het tot stand brengen van een positieve veiligheidscultuur is de sleutel tot het voorkomen van ongevallen, het verminderen van verloren tijd en het minimaliseren van productieverlies en procesonderbrekingen.

Feit #2: Uw actieplan ter verbetering van de veiligheidscultuur wordt stap voor stap ontwikkeld

Als het erom gaat een positieve veiligheidscultuur tot stand te brengen, is het beoordelen van de huidige situatie in uw bedrijf een beslissende eerste stap. Vervolgens kunt u maatregelen nemen om de volgende stap te ontwikkelen (voorkom het nemen van te grote stappen). Een gerenomeerd veiligheidscultuurmodel is de Bradley-curve: Het helpt de status quo in een organisatie te bepalen en de veiligheidscultuur te verbeteren. De Bradley-curve toont vier stadia van veiligheidscultuur. De cultuur van een bedrijf kan in elk van deze stadia worden ingedeeld en worden ontwikkeld om andere stadia te bereiken. Bedrijven waar vaak ongelukken gebeuren, bevinden zich in het eerste stadium (negatieve veiligheidscultuur). Aan de andere kant van het spectrum, in de vierde fase, bevinden zich bedrijven waar ongevallen zelden of helemaal niet voorkomen (positieve veiligheidscultuur). Tussen het eerste en het vierde stadium liggen twee tussenstadia. Elk stadium wordt gekenmerkt door een gedragsmatige basis met betrekking tot gezondheid en veiligheid op het werk. Deze is gebaseerd op een kernvraag: wat is de basis om ongevallen te voorkomen - natuurlijke instincten, regels en toezicht, verantwoordelijkheid of gedeelde verantwoordelijkheid?

Feit #3: Managers spelen een cruciale rol

Een van de belangrijkste garanties voor succes bij het tot stand brengen van een positieve veiligheidscultuur is het hebben van rolmodellen. Vooral managers moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en deze rol vervullen. Elke dag opnieuw. Alleen dan kan een effectieve veiligheidscultuur zich verwortelen en verspreiden onder de werknemers. De betrokkenheid van het management bij de veiligheidscultuur moet voor iedereen in het bedrijf duidelijk zichtbaar zijn. Dit gaat echter verder dan het vervullen van een voorbeeldfunctie. Een duidelijke betrokkenheid bij de veiligheidscultuur omvat ook actieve deelname aan gesprekken over veiligheid, OSH-campagnes, deelname aan audits en investeringen in gezondheid en veiligheid op het werk.

Feit #4: Betrokken mensen is het ultieme doel

Stel je voor dat je bent uitgenodigd voor een lezing. Opdagen en luisteren naar de spreker is geen probleem. Maar als we eerlijk zijn, gaat veel van de inhoud misschien het ene oor in en het andere uit. Maar die lezing voorbereiden en zelf presenteren is iets heel anders. Hetzelfde principe geldt voor het tot stand brengen van een positieve veiligheidscultuur: Werknemers moeten actief worden betrokken bij veiligheidsgerelateerde taken, zoals het opstellen van veiligheidsregels en -normen en het plannen en uitvoeren van veiligheidsinspecties en -audits.

Feit #5: Less is more: Een positieve veiligheidscultuur berust op gestroomlijnde processen

Het is essentieel dat werknemers niet worden overbelast. Het heeft geen zin om honderden voorschriften en initiatieven te produceren en hier elke week meer en meer toe te voegen. In plaats daarvan moeten veiligheidsmaatregelen eenvoudig, doelgericht en gemakkelijk te begrijpen zijn. Hetzelfde geldt voor individuele processen. Ze moeten worden aangepast aan de specifieke regels en wettelijke veiligheidsnormen van de locatie en samenhangende, gestandaardiseerde instructies geven. Dit maakt het onderwerp veiligheid gemakkelijk te begrijpen en eenvoudig te internaliseren. 

Naast werknemers hebben echter ook veiligheidsspecialisten en arbomanagers steun en assistentie nodig om een passende gezondheid en veiligheid op het werk te implementeren. Zodra een bedrijf een bepaalde omvang overschrijdt, kunnen veiligheidsprofessionals alleen nog efficiënt werken met gespecialiseerde software. EHS-software vereenvoudigt deze traditionele arbeidsveiligheidsprocessen door bijvoorbeeld het incidentenbeheer te automatiseren en de wettelijke registers en veiligheidsinformatiebladen automatisch bij te werken. Een softwareoplossing kan alle activiteiten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk duidelijk weergeven en koppelen aan de verantwoordelijke personen - van werknemers, managers en gespecialiseerd personeel tot auditors of leidinggevenden. Bovendien kunnen ze vaak in een paar klikken evaluaties en rapporten genereren.

Feit #6: Zonder doelstellingen, geen meetbaar succes.

Mensen zeggen vaak dat de reis het doel is. Daar zit zeker iets in. Maar als je niet precies definieert waar de reis naartoe gaat, loop je het risico dat je doelloos onderweg bent. Het stellen van duidelijke doelen is daarom een van de belangrijkste instrumenten bij het tot stand brengen van een robuuste, veerkrachtige veiligheidscultuur. Om te beginnen kan een bedrijf ernaar streven het aantal ongevallen met een bepaald percentage te verminderen. Daarna kan het bedrijf verdere doelstellingen vaststellen, zoals het verhogen van het aantal incidentmeldingen, het aantal veilige gedragingen of veiligheidsgerelateerde vergaderingen.

Andere mogelijke doelstellingen zijn het verminderen van psychologische stress, het verbeteren van ergonomisch werken, het verminderen van de blootstelling aan lawaai, het optimaliseren van de communicatie over veiligheid op het werk, het bereiken van een positievere perceptie van gezondheid en veiligheid op het werk of het vergroten van de deelname van werknemers aan veiligheidsprocessen.

Welke doelstellingen een bedrijf zich ook stelt, een systematische aanpak is essentieel: Het stelt het bedrijf in staat om de vooruitgang met kracht te traceren en uiteindelijk de doelstellingen te bereiken. Eerst belichten veiligheidsmanagers de relevante processen en registreren, documenteren en analyseren zij incidenten die zich voordoen. Op basis van deze gegevens kan het bedrijf vervolgens duidelijke doelstellingen formuleren en passende maatregelen afleiden. Zodra dit proces een vast onderdeel is geworden van de veiligheidscultuur, kan het bedrijf een volgende stap zetten.

Samenvatting: Hoe creëer je een veiligheidscultuur op de werkplek?

Een positieve veiligheidscultuur is de kern van een succesvol gezondheid en veiligheidsbeleid op het werk. Het is een cruciaal onderdeel om ervoor te zorgen dat medewerkers voortdurend worden aangemoedigd zich veilig te gedragen en ongevallen te voorkomen. Het ontwikkelen van een veiligheidscultuur is een proces dat stap voor stap wordt opgezet. Veiligheidsmanagers hebben talrijke instrumenten tot hun beschikking die zij in verschillende stadia van de Bradley-curve kunnen gebruiken. Door een combinatie van deze instrumenten toe te passen en een geleidelijke, systematische aanpak te hanteren, kunt u uw veiligheidscultuur bevorderen - en uw bedrijf naar succes leiden.